حرکت روی خط دانش؛ افق جدید ایمیدرو

اگرچه ایمیدرو پیشتر “راهبر و تسهیل‌گر” تولید و توسعه فلزات پایه و سرمایه‌گذاری‌ها بوده و پس از آن، تقویت همکاری با بخش خصوصی، تنوع بخشی در تامین مالی و توسعه زیرساخت‌ها را الگو قرار داد اما در افق جدید؛ این راهبری تمرکز ویژه‌ای بر روی “دانش و بهره‌گیری از فناوری روز” دارد به گونه‌ای که افزایش بهره‌وری، ارتقای رقابت‌پذیری، توسعه ساخت داخل و کمک به استقلال اقتصادی کشور را به همراه داشته باشد و این همان “نقشه استراتژیک” ایمیدرو در افق جدید است.

راهبری سرمایه‌گذاری

مجموع سرمایه‌گذاری‌های محقق شده از ابتدای فعالیت این سازمان تا پایان سال ۱۴۰۱ (۲۰ساله) به ۲۲.۲ میلیارد دلار رسیده که شامل راه اندازی ۲۰۲ طرح بوده است. از این رقم، ۲۵۶میلیون دلار سرمایه‌گذاری برای تکمیل طرح ها در سال گذشته (با اشتغال حدود ۸۸۰ نفری) محقق شده است.

در برنامه امسال راه اندازی سه طرح فولادسازی سفید دشت، نی‌ریز و قائنات و همچنین فعال‌سازی معدن زغالسنگ پروده ۴ (پس از ۱۴سال وقفه) از محل فاینانس و همچنین راهبری بازسازی خط تولید فولاد میبد با سرمایه‌گذاری “چادرملو” و البته ابَر پروژه کنسانتره روی معدن مهدی آباد، قرار دارد.

صادرات ۲.۴ برابر واردات 

طی سال منتهی به اسفند ۱۴۰۱ ارزش واردات محصولات معدنی و صنایع معدنی به ۵.۱ میلیارد دلار رسید. در سال قبل تناژ واردات به ۴.۶ میلیون تن رسیده بود. این در حالی است که در سال گذشته ارزش صدور تولیدات این بخش به ۱۲.۳ میلیارد دلار عبور کرد که ۲.۴ برابر رقم واردات محسوب می شود. تناژ صادراتی محصولات معدنی و صنایع معدنی به  بیش از۴۸ میلیون تن رسید.

توجه به مناطق کم برخوردار

این سیاست، در اقدامات و برنامه‌های مختلف ایمیدرو شامل اکتشاف، راه اندازی طرح‌ها، توسعه زیرساخت‌ها و … جای داشته است. ارزش پروژه ‌ای تعریف شده در این مناطق به ۷۵هزار میلیارد تومان می‌رسد و شامل استان‌هایی از جمله سیستان و بلوچستان، کرمانشاه، خراسان شمالی، فارس، کردستان و همدان می‌شود.

تحول دیجیتال؛ سند ورود به نسل چهارم تکنولوژی

ایمیدرو، با توجه به تغییرات تکنولوژی و نیازهایی که در بخش معدن و صنایع معدنی ایجاد شده، تدوین و نهایی سازی “سند استراتژی ورود به نسل چهارم تکنولوژی”؛ با محوریت تحول دیجیتال و هوشمندسازی معدن و صنایع معدنی را با ۱۸ راهبرد کلید زده است. در این سند، توسعه سرمایه انسانی و مهارت افزایی، نوآوری، فناوری و زیرساخت، حکمرانی هوشمند، امنیت فراگیر و سرمایه گذاری و مشوق‌های مالی، در سه بخش “دولت، ایمیدرو و شرکت‌ها”پیاده‌سازی می‌شوند.

اقدامات عمده در توسعه فناوری

اقدامات عمده در توسعه فناوری شامل بومی سازی کامل خط تولید هیدرات‌های ویژه و راه اندازی آن در سال جاری، همکاری با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و تهیه فهرست اولویت‌های فناورانه، مشارکت در سرمایه‌گذاری تولید سوخت جامد از لاستیک و پلاستیک (به عنوان کمک ذوب در کوره‌های صنایع معدنی)، عقد قرارداد با سه شرکت دانش بنیان با هدف تولید ممبران شیرین سازی آب، جذب و ذخیره‌سازی گاز CO2  کارخانه‌های احیای مستقیم و همچنین دستگاه شبیه ساز دامپتراک است.

بومی‌سازی و تولید بوهمیت

در راستای ورود به حوزه‌های جدید دانش، “تولید بوهمیت از نفلین سینیت” در مرکز تحقیقات آذرشهر بومی‌سازی و ثبت اختراع شده است. این ماده ارزشمند، پایه تولید انواع کاتالیست‌ها و جاذب پایه آلومینایی است. علاوه بر این، راه اندازی واحد نیمه صنعتی ساخت پایه و کاتالیست نفتا اکسترود(HSD)، در سال گذشته (از مرحله طراحی، تامین تجهیزات، ساخت و نصب) با استفاده از مواد اولیه سنگ آهک و سنگ نفلین از معادن استان آذربایجان شرقی در مرکز آذرشهر انجام و محصول آن تولید شد.

سامانه بومی‌سازی 

یکی از اقدامات مشترک ایمیدرو و انجمن فولاد در حوزه بومی‌سازی و کاهش ارزبری، فعال‌سازی “سامانه جامع بومی‌سازی زنجیره فولاد” و بارگذاری ۲۶هزار قلم کالای بومی شده، است. همچنین شبکه‌سازی هدفمند در کسب و کارها، تجمیع و یکپارچه‌سازی نیازمندی‌ها و توانمندی‌ها، ۱.۷ میلیارد دلارصرفه جویی ارزی حاصل بومی‌سازی طی ۳ سال گذشته و برنامه‌ریزی برای توسعه سامانه مرتبط با بومی‌سازی سایر مواد معدنی، از اقدامات ایمیدرو در توسعه بومی‌سازی و دانش است.

توسعه اکتشاف

ایمیدرو براساس یکی از استراتژی‌‌های پنج گانه خود تحت عنوان «اتصال به زنجیره جهانی اکتشاف، استخراج و فرآوری معادن و صنایع معدنی»، برنامه‌هایی همچون «کشف منابع معدنی متنوع جدید»، «فراهم ساختن بستر مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی»، «سرمایه‌گذاری اکتشافی در مناطق محروم و دارای پتانسیل معدنی»، «ایجاد اقتصاد چند محصولی» و «کشف فلزات استراتژیک و تامین خوراک مورد نیاز صنایع» را دنبال می‌کند.

از سال ۹۲ تا سال ۱۴۰۰، ۸۱ پهنه اکتشافی  به مساحت کل ۴۸۹ هزار و ۴۶۳ کیلومتر مربع به ایمیدرو و شرکت‌ تهیه و تولید مواد معدنی ایران واگذار شد که اکنون کمتر از ۷۲هزار کیلومتر مربع در اختیار این سازمان (و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی) است و مابقی آزادسازی شده‌اند. این سازمان در سال ۱۴۰۱ حدود ۱۲ هزار و ۲۵۰ میلیارد ریال در حوزه اکتشاف سرمایه‌گذاری کرد. نتایج مطالعات اکتشافی سال‌های گذشته به دریافت ۱۶۶ پروانه اکتشافی و ثبت ۵۱۱ محدوده امیدبخش منجر شد. ارزش ذخایر برجای اکتشافات انجام شده نیز طی سال‌های ۹۲ تا ۱۴۰۱، حدود ۲۸.۸ میلیارد دلار است.

طرح مواد معدنی حیاتی و راهبردی

ایمیدرو با توجه به نیاز صنایع کشور به مواد معدنی حیاتی و راهبردی و با هدف توسعه زنجیره تامین این نوع مواد معدنی، از سال ۱۴۰۰ اقدام به برنامه‌ریزی و اجرای فعالیت هدفمند در حوزه مذکور کرد. براین‌اساس، ۲ برنامه کوتاه‌مدت و بلندمدت برای دستیابی به اهدف تعریف شد. برنامه کوتاه مدت شامل تدوین نقشه راه مواد معدنی حیاتی و راهبردی با تمرکز بر نیاز صنایع داخلی، ارزیابی و رصد بازار داخلی و تولید داده‌های معتبر برای تصمیم‌سازی و اجرای برنامه بلندمدت بود و در سال ۱۴۰۱ اجرایی شد. برنامه بلندمدت نیز در سال جاری آغاز شده و هدف اصلی آن، توسعه فعالیت‌های اجرایی ایمیدرو در زمینه اکتشاف و استحصال مواد معدنی حیاتی (از جمله آهن، مس، طلا، کبالت، لیتیوم، بوکسیت، بیتومن، زغالسنگ، مولیبدن و …)، توانمندسازی بخش خصوصی و شرکت‌های دانش بنیان برای ورود به زنجیره تامین و آگاهی بخشی و ایجاد شبکه ارتباطی برای فعالیت در حوزه مذکور است.