اولویت دیدارهای فنی برای رفع مشکلات آبی ایران و ترکیه

به گزارش گروه اقتصاد بازتاب اقتصاد به نقل از شرکت مدیریت منابع آب ایران، ابوبکر گیزلی گیدردر دومین نشست کمیته مشترک همکاری‌های آبی ایران و ترکیه افزود: با توجه به روابط دوستانه بین دو کشور، همکاری در حوزه آب از نظر کشور ما نیز اهمیت فوق العاده‌ای دارد. همکاری ما و روابط دوستانه با ایران که سابقه ویژه ۴۰۰ ساله دارد و از معاهده قصر شیرین تا امروز ادامه پیدا کرده و ۵۶۰ کیلومتر مرز مشترک دو کشور تغییر نکرده است و شاید این یکی از نادرترین موارد در جهان باشد که در طول ۴۰۰ سال در مرز‌های ما یک جنگ یا یک پدیده ناخواسته رخ نداده است.

معاون وزیر جنگلداری و زراعت ترکیه گفت: ما در حال حاضر در ابعاد جهانی با یک بحران تغییرات اقلیمی مواجه هستیم و امروز در همه جهان خشکسالی مثل زلزله و سیل به عنوان یک بلای طبیعی شناخته شده است. کاهش بارندگی و سطح جاری آب رودخانه‌ها و ذخایر پشت سد‌ها اخبار مشترکی است که هر روز در کشور‌های ما منتشر می‌شود.

وی خاطرنشان‌کرد: چه در سطح جهان، چه در حوزه دریای مدیترانه و چه در داخل کشور ما در ۱۰ سال گذشته با یک دوران خشکسالی روبه‌رو هستیم و این شدت و مدت دوران خشکسالی در حال طولانی شدن است.

گیزلی گیدر گفت: در کشور ما هم مانند دیگر کشور‌ها افزایش دما و کاهش بارندگی و کاهش سطح برف‌ها در ارتفاعات پیش بینی شده است. در جغرافیای زندگی مشترک ما که بستر‌های فرهنگی قدیمی دارد، منابع محدود آبی در این شرایط کاهش بیشتری یافته است.

وی ادامه‌داد: راه حل مشترک برای حل این مسائل درباره کاهش آب این است که منابع آبی به شکل بهره‌برداری با بازده بالاتر و عقلانی استفاده شود. در این امر حرکت مسوولان کشور‌ها در این حوزه بسیار مهم است.

پیگیری هدر رفت صفر آب در ترکیه

گیزلی گیدر با اشاره به طرح جدید مدیریت مصرف آب در ترکیه، خاطرنشان کرد: به تازگی در ترکیه با شعار «هدر رفت صفر آب» روند جدیدی از ۳۱ ژانویه در کل کشور را آغاز کرده‌ایم، اما ۶ روز بعد از اجرای این طرح با زلزله بزرگ در ترکیه روبه‌رو و مجبور شدیم اقدامات این طرح را به تعویق بیندازیم.

وی گفت:، اما چند روز گذشته وزیر ما مجدد در استانبول بحث حرکت بهره‌وری مطلق در استفاده از آب را به شهروندان گوشزد کرد. هدف این است که بهره‌وری بالای مصرف آب هم در سبک زندگی و هم استراتژی دولت محقق شود. ما در چهارچوب پویش اهدافی داریم که مصرف آب شهری، کشاورزی، صنعتی و محیط زیست پیاده‌سازی شود.

مشخص شدن اهداف بهره‌وری آب در چشم‌انداز ۲۱۰۰ میلادی در ترکیه

معاون وزیر جنگلداری و زراعت ترکیه بیان داشت: همچنین سند بالادستی و برنامه عمل ۱۰ ساله بهره‌وری آب را منتشر کردیم و گذشته از این، اهداف بهره‌وری آب، در چشم انداز ۲۰۵۰، ۲۰۷۰ و ۲۱۰۰ میلادی نیز مشخص شده است. همچنین مدت زمان طولانی نیست که سیستم آبی و انتقال آب در ترکیه به صورت تاسیسات روبسته و سرپوشیده برای جلوگیری از بخار شدن آب در حال اجراست.

وی خاطرنشان‌کرد: در بخش صنعتی نیز هدف ما این است که با انرژی پاک ۵۰ درصد مصرف آب را کاهش دهیم. ما در حوزه مصرف کشاورزی، صنعت و فضای سبز و تامین مهم حقابه محیط زیست توانستیم اهداف و برنامه‌های خود را مشخص کنیم و سهم آن‌ها را تعیین کنیم.

گیزلی گیدر گفت: مدت زمان زیادی است که برای سیستم‌های آبیاری زمین‌های کشاورزی کمک ۵۰ درصدی بلاعوض برای ترمیم سیستم‌های آبیاری کشاورزان در نظر گرفته‌ایم. همچنین پروژه دیگری نیز برای جمع‌آوری آب باران و منابع آب دیگر آماده شده که به بخش‌های صنعتی اختصاص خواهد یافت. در حوزه آبیاری تحت فشار و سرپوشیده نیز از هوش مصنوعی استفاده می‌کنیم.

وی اضافه‌کرد: از سوی دیگر ما یک آموزش فراگیر برای همه اقشار جامعه آغاز کرده‌ایم و سال گذشته حرکتی را آغاز کردیم که یک نوع انقلاب بود و آن این است که در حوزه مصرف آب کشاورزی که بخش اعظم آب کشور در این بخش استفاده می‌شود، قانون کشاورزی را به شکلی بازبینی کرده‌ایم که موضوع آب در مرکز این قانون قرار دارد.

معاون وزیر جنگلداری و زراعت ترکیه اظهار داشت: ما به خشکسالی‌های سال‌های اخیر ایران واقفیم و باور داریم که باید نشست و دیدار‌های فنی را در اولویت قرار دهیم و باور داریم که می‌توانیم با گسترش همکاری‌های فنی، مهندسی و تبادل تجربیات و دانش از عهده حل همه این مشکلات بر بیاییم.

وی گفت: تجربه و دانش در حوزه استفاده از منابع آبی و خاکی افزایش، بهره‌وری مصرف، آب کشاورزی، توسعه سیستم به روز و مدرن آبیاری، مصرف مجدد آب‌های بازگشتی از کشاورزی، کاهش هدر رفت آب به دلیل تبخیر، پالایش و تصفیه فاضلاب برای استفاده مجدد در آبیاری کشاورزی و مشخص کردن مناطق نمونه برای اجرای پروژه‌های آزمایشی می‌تواند عرصه همکاری‌های ما و ایران باشد.

گیزلی گیدر بیان‌داشت: ما از پیشنهاد‌های همکاری در حوزه‌های دیگر نیز استقبال می‌کنیم و باور داریم و امیدواریم نشست‌های فنی در این حوزه به نتایج خوب و مفیدی منتج شود. برهمین اساس، پیشنهاد می‌کنم نخستین نشست فنی در این حوزه در آنکارا برگزار شود. بدین صورت که اعضای آن مشخص باشند و برنامه کاری منظم و دوره‌ای برای آن تعیین شود.

ارتباط کاهش سطح آب رود ارس با فعالیت سدسازی درست نیست

وی درباره مسئله رود ارس نیز اظهار داشت: در شاخه اصلی رودخانه ارس سد‌هایی به منظور تولید برق با حجم ذخیره کم فعالیت داشته دارد و آبی که در اینجا ذخیره شده بعد از تولید انرژی به بستر اصلی رودخانه رهاسازی می‌شود. وجود این سد‌ها برای رود ارس که در فصل‌های مختلف حجم آبی متفاوتی را تجربه می‌کند باعث تنظیم میزان جریان آب در این رودخانه می‌شود و حتی این سد‌ها از طغیان احتمالی رودخانه در برخی فصل‌ها به سمت ایران جلوگیری می‌کند؛ بنابراین از نظر ما مرتبط دانستن کاهش سطح آب رود ارس با فعالیت سدسازی درست نیست.

معاون وزیر جنگلداری و زراعت ترکیه گفت: تغییرات اقلیمی ارس در فصول مختلف سطح جریان آب آن را تحت تاثیر قرار داده است. گذشته از آن، ارس پیش از رسیدن به ایران در ارمنستان نیز مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد که این مساله را نباید از نظر خارج کرد.

وی در خصوص پروتکل «ساریسو» نیز بیان‌داشت: این پروتکل که در آن میزان آب جاری از ترکیه به ایران در هر ثانیه ۱.۸ متر مکعب تعیین شده بود، مربوط به سال ۱۹۵۵ است. من یک نمودار دارم که نشان می‌دهد یک‌سال پس از امضای این قرارداد میزان آب جاری در این رودخانه به یک سوم کاهش پیدا کرده و به رقم سه‌دهم متر مکعب در ثانیه رسیده است و در آن تاریخ هیچ سازه آبی روی رود ساریسو وجود نداشته است.

گیزلی گیدر اظهار داشت: این در حالی است که در سال ۲۰۰۳ حجم آب جاری در ساریسو به ۶.۲ متر مکعب در ثانیه افزایش یافته است. بهترین دلیل تغییرات در جریان آب و میزان آب، بحث اقلیمی و کاهش یا افزایش طبیعی آب جاری است و باید دانست که شرایط اقلیمی ۷۰ سال پیش با امروز قابل مقایسه نیست.

وی افزود: ما از سال ۱۹۷۱ تا ۲۰۰۰ در منطقه آبخیز رودخانه ساریسو که در آناتولی شرقی قرار دارد، با یک سرزمین وسیع پوشیده از برف روبه‌رو بودیم که در سال ۱۴۹ روز پوشیده از برف بود، اما در حال حاضر ۳۰ درصد کاهش پیدا کرده و فقط ۱۰۰ روز از سال برف دارد.

گیزلی گیدر گفت: دنیا از نظر سیاسی، اقلیمی و هواشناسی دنیای ۶۸ سال پیش نیست و من به عنوان یک حقوقدان می‌گویم که یک قانون بین‌المللی حقوقی وجود دارد که می‌گوید تفاهم‌نامه‌ها و موافقت‌نامه‌ها باید بر اساس تغییر شرایط بازبینی شود که این موافقتنامه بتواند در مقابل خشکسالی معتبر محسوب شود، ممکن نیست، اما می‌توانیم با همکاری و تدابیر مشترک تأثیرات آن را به حداقل برسانیم.

وی به مساله دیوار مرزی نیز اشاره و خاطرنشان‌کرد: در این زمینه هر دو طرف در شهر وان نشستی داشتند و توافقاتی کردند. مطمئن باشید که دولت جمهوری ترکیه به همسایگان خود پایبند خواهد بود؛ مانند روابط اکنون با ایران که ۴۰۰ سال است برادران و دوستانه ادامه دارد و مشکلی نبوده که نتوانیم حل کنیم.

گیزلی گیدر با اشاره یکی دیگر از اقدامات جمهوری ترکیه درباره مقابله با کم‌آبی، بیان داشت: برای عبور از این تهدید عظیم، دو سال پیش اداره کل مبارزه با بیابان‌زایی و فرسایش خاک را تشکیل دادیم، زیرا در منطقه مرزی آناتولی با صد‌ها فروچاله روبه‌رو هستیم که به یک تهدید بزرگ شهری تبدیل شده است. همه این موضوعات مشترک تهدیدی برای کل منطقه ما است. در حوزه کشاورزی، شرب و صنعتی همکاری‌های مشترک در برابر این تهدید‌های مشترک وظیفه‌ای پیش پای دو کشور است.