یک تیر و سه نشان ایران با اتصال ریلی بندر کاسپین

به گزارش بازتاب اقتصاد، ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، قادر است به عنوان یک پل ارتباطی بین پنج حوضه دریایی شامل خلیج فارس، دریای عمان، دریای خزر، دریای سیاه و دریای مدیترانه عمل کند. این ویژگی منحصر به فرد، دشمنان و معارضان کشور را وادار کرده تا تلاش کنند دسترسی ایران به این حوضه‌های دریایی را محدود یا مختل کنند.مطابق نظر کارشناسان، تنش‌های ژئوپلیتیکی در قفقاز، ساخت پایگاه آمریکایی التنف در سوریه برای مسدود کردن جاده دسترسی به دریای مدیترانه و همچنین تحولات اخیر منطقه غرب آسیا، دلالت هایی بر این موضوع هستند. هر چند که غفلت دستگاه‌های کشور در بهره‌برداری از این موقعیت بی تاثیر نبوده‌است.کریدورهای عبوری از ایران در چند سال اخیر رونق گرفته است؛ به طوری که تکمیل و توسعه کریدورهای شمال-جنوب و شرق-غرب در دستور کار سیاست خارجی کشور گنجانده شده است. پروژه‌هایی از جمله خطوط ریلی چابهار-سرخس، رشت-آستارا، شلمچه-بصره و سایر موارد که در حال پیگیری هستند، توسعه ترانزیت و حمل‌ونقل کانتینری کشور را تسهیل می‌کنند.یکی از پروژه های حائز اهمیت کشور در راستای انتفاع از مزایای جغرافیایی و ترانزیت کالا، راه‌آهن رشت-کاسپین برای اتصال دو دریای واسط کریدور شمال-جنوب است. این خط ریلی که دریای خزر را پس از بندر امیرآباد به دریای عمان و خلیج‌ فارس متصل می کند، در سال جاری به شبکه ریلی کشور متصل شد.

با توجه به این که بنادر جنوبی کشور عمدتاً برای ورود کالاهای اساسی مورد استفاده قرار می‌گیرند و بیشتر ظرفیت آن‌ها به این منظور اختصاص یافته است، توجه بیشتری به پتانسیل و دسترسی بنادر شمالی برای صادرات و ترانزیت کالا ضروری است. اتصال ریلی کاسپین می‌تواند تبادلات میان کشورهای حاشیه دریای خزر را افزایش دهد و ارتباط مستقیم بین ایران و روسیه را برقرار کند.در حال حاضر، ظرفیت بنادر شمالی ایران حدود ۳۵ میلیون تن است که در حال حاضر ۷ میلیون تن (۲۰ درصد) آن مورد استفاده قرار می گیرد که مراودات تجاری میان کشورهای شمالی و جنوبی ایران با اتکا به دریای خزر، می تواند به افزایش ظرفیت عملیاتی این بنادر کمک کند. مهدی باقری، کارشناس ترانزیت عنوان کرد نباید بنادر شمالی را صرفا برای اتصال به روسیه یا کشورهای شرق اروپا در نظر گرفت. در سال های گذشته، برگزاری نشست های مختلف با کشورهای چین و قزاقستان به منظور افزایش مراودات تجاری از طریق کریدور ترکیبی چین-قزاقستان-ایران صورت گرفته است که می تواند کاهش هزینه و زمان برای تجار را در پی داشته باشد. باقری افزود: تاکنون بیش از ۱۰ هزار TEU کانتینر از چین با روش حمل‌ونقل ترکیبی به بندر کاسپین وارد و یا صادر شده است. همچنین با وجود علاقه‌ی قزاقستان و ترکمنستان به همکاری در مسیرهای عبوری از دریای خزر و منتهی به بنادر شمالی کشور، سایر کشورهای حاشیه خزر مزیت های رقابتی را نیز ایجاد کرده اند.

در کنار تبادل نظر طرفین پیرامون توسعه همکاری‌ها در حوزه راه‌آهن، افزایش حمل‌ونقل ریلی در این مسیر و تکمیل ایستگاه مسافری-باری موجود در منطقه آزاد انزلی، بازدید از زیرساخت‌ها و امکانات حمل‌ونقلی مجتمع بندری کاسپین صورت گرفت.شایان ذکر است از زمستان سال ۱۳۹۷ و در قالب تفاهم‌نامه همکاری، مابین سازمان منطقه آزاد انزلی و شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور، عملیات احداث خط ریل ایستگاه پیربازار رشت به مجتمع بندری کاسپین آغاز و این طرح ملی در تابستان سال جاری مورد بهره‌برداری قرار گرفت.با اتصال خط ریلی رشت به اسکله رو-رو مجتمع بندری کاسپین منطقه آزاد انزلی، نه‌تنها مسیر ریلی دو دریای شمالی و جنوبی کشورمان به یکدیگر متصل شده، بلکه زمینه تجاری‌سازی کریدور شمال-جنوب مهیا گردیده و ایران نقش پررنگ‌تری در مناسبات اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا و کشورهای حاشیه دریای کاسپین با سواحل جنوبی خلیج‌فارس پیدا خواهد کرد.حسن کریم‌نیا، کارشناس حمل‌ونقل و ترانزیت عنوان کرد در حال حاضر اتصال ریلی بندر امیرآباد برقرار است، لکن توفیق چندانی در ترانزیت کالا کسب نکرده است. آسیب شناسی این رویه می تواند در بهره‌برداری از بندر کاسپین به کار گرفته شود. وی ادامه داد: با توجه به اهمیت اتصال ریلی کاسپین، هنوز برنامه منسجمی برای بهره برداری از مزایای این بندر صورت نگرفته است. مثلا بندر کاسپین که قرار است به مرکز تبادل در دریای خزر تبدیل شود، فاقد یدک کش انحصاری است. همچنین برای اپراتوری این بندر که نیاز به دیدگاه اقتصادی و بین المللی دارد، تصمیمی گرفته نشده و فضای حضور شرکت های غیردولتی نیز تعیین نگردیده است.

کریم‌نیا تصریح کرد مواردی از جمله ایجاد مزایای قانونی و رقابتی همچون امکان ثبت، مالکیت و مشارکت سرمایه گذاران خارجی، وضع معافیت مالیاتی بر درآمد و دارایی از تاریخ بهره‌برداری هرگونه فعالیت اقتصادی، برگزاری اجلاس اتاق های بازرگانی کشورهای حاشیه دریای خزر و برگزاری نشست‌ های تخصصی و مستمر میان مدیران بخش دولتی و غیردولتی فعال در بندر کاسپین، زمینه ساز رونق و بهره برداری از این اتصال ریلی و توسعه بندر کاسپین خواهند بود که کشور از مزایای اقتصادی آن منتفع خواهد شد.