آینده صنعت کفش ایران؛ از دل تشکل‌های جوان‌محور بیرون می‌آید

سرمایه انسانی؛ کلید گمشده توسعه صنعت کفش می باشد.

محسن سلیمانی مطلق – خبرنگار بازتاب اقتصاد

در دنیای امروز، توسعه صنعتی بیش از هر چیز به کیفیت سرمایه انسانی وابسته است. سرمایه‌ای که اگر نادیده گرفته شود، بزرگ‌ترین مزیت رقابتی هر صنعتی از بین خواهد رفت. صنعت کفش ایران، با وجود پیشینه غنی، مهارت‌های سنتی، و جایگاه فرهنگی در میان صنایع کشور، هنوز نتوانسته از این ظرفیت انسانی به‌ویژه نیروی جوان بهره‌ کافی ببرد.

با میانگین سنی حدود ۳۲ سال، ایران یکی از جوان‌ترین جوامع منطقه را دارد. اما نرخ بیکاری جوانان ۱۸ تا ۳۵ ساله، در سال ۱۴۰۲ به بیش از ۲۱ درصد رسیده است. از میان فارغ‌التحصیلان رشته‌های مرتبط مانند طراحی صنعتی، هنر و مهندسی مواد، تنها حدود ۱۲ درصد جذب مشاغل مرتبط با تحصیل خود می‌شوند. در این میان، سهم جوانان در راه‌اندازی یا مدیریت برندهای کفش ایران کمتر از ۵ درصد است؛ رقمی که نمی‌تواند نویدبخش آینده‌ای رقابتی در این صنعت باشد.

تشکل‌ها؛ درهای بسته به روی نسل جدید

نقش تشکل‌های صنفی و صنعتی در بهره‌گیری از نیروی جوان بسیار کلیدی است. اما واقعیت آن است که ساختار بسیاری از اتحادیه‌ها، انجمن‌ها همچنان سنتی، بسته و مقاوم در برابر تغییر مانده‌اند. جوانانی که وارد این فضاها می‌شوند، یا با دیوار بی‌اعتمادی روبه‌رو می‌شوند یا به حاشیه رانده می‌شوند. در حالی‌که تشکل می‌تواند به محل تلاقی نسل‌ها تبدیل شود؛ جایی که انتقال تجربه از پیشکسوتان به جوانان به‌صورت واقعی اتفاق بیفتد، نه فقط به شکل نمادین.

توسعه صنعت کفش نیازمند میدان‌دادن به نسل جدید است؛ نسلی که هم انگیزه دارد و هم ابزار. تشکل‌هایی که جوانان را نادیده می‌گیرند، در واقع آینده را نادیده گرفته‌اند.

برندینگ؛ بازی در زمینی که جوانان بلدند

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های صنعت کفش ایران، ضعف در برندسازی است. برندسازی یک فعالیت چندبُعدی است که به نوآوری در طراحی، شناخت بازار جهانی، توان دیجیتال مارکتینگ، و تسلط بر رسانه نیاز دارد—عواملی که در DNA نسل جدید وجود دارد.

جوانان امروز با ابزارهای طراحی دیجیتال آشنا هستند، در فضای مجازی و فروش آنلاین رشد کرده‌اند، زبان برندینگ را خوب می‌فهمند و مهم‌تر از همه، انگیزه دارند تا نام خود را در صنعت ثبت کنند. این همان نقطه‌ای‌ست که اگر درست مدیریت شود، می‌تواند سکوی پرتاب صنعت کفش ایران به بازارهای جهانی باشد.

تجربه جهانی؛ وقتی به جوانان اعتماد کردند

نگاهی به تجربیات جهانی نشان می‌دهد که آینده‌سازی در صنعت کفش، زمانی رخ داده که به جوانان میدان داده شده است:

  • ترکیه با راه‌اندازی برنامه‌ای به نام Footwear Startup Lab توسط انجمن TASD و دانشگاه مارمارا، زمینه‌ای فراهم کرد که جوانان از ایده تا تولید و بازاریابی مسیر را طی کنند. نتیجه آن، تولد بیش از ۶۰ برند جدید طی پنج سال گذشته بود.
  • ایتالیا با اجرای برنامه “Young Creators of Italian Footwear” و نمایشگاه سالانه Young Italian Brands، جوانان را مستقیماً وارد زنجیره ارزش کفش کرد. برندهایی مانند P448 و Premiata از دل این برنامه‌ها بیرون آمدند.
  • ویتنام نیز با اجرای پروژه “Next Generation Footwear”، دانشجویان را با استادکاران سنتی همراه کرد تا مهارت‌های سنتی با تکنولوژی و نوآوری تلفیق شود. این برنامه فقط در یک سال، بیش از ۱۲۰۰ جوان را وارد زنجیره تولید کرد.

چه باید کرد؟ چند راهکار مشخص

برای قرار گرفتن در مسیر توسعه، چند اقدام مشخص و عملیاتی پیشنهاد می‌شود:

  1. تشکیل رسمی کمیته‌های جوانان در انجمن‌ها و اتحادیه‌های صنفی و صنعتی استانی
  2. راه‌اندازی مراکز نوآوری و طراحی با حضور دانشجویان و طراحان آزاد
  3. ارائه بسته‌های حمایتی برای استارتاپ‌های کفش، با تمرکز بر طراحی و برندینگ
  4. حمایت از حضور برندهای نوپای جوان در نمایشگاه‌های داخلی و بین‌المللی
  5. طراحی سامانه‌های آموزش مهارتی آنلاین با مشارکت دانشگاه‌ها و پیشکسوتان صنعت

اجرای این پیشنهادها نیازمند اراده، همکاری میان‌دستگاهی، و یک تغییر نگرش جدی در ساختارهای مدیریتی و صنفی و صنعتی در حوزه کفش است.

آینده‌ای که در ذهن جوانان ساخته می‌شود

آینده صنعت کفش ایران نه در انبارهای پر از مواد اولیه، نه در ماشین‌آلات وارداتی و نه در فرمول‌های قدیمی تولید، بلکه در اتاق فکر، جسارت و خلاقیت جوانانی شکل می‌گیرد که اگر دیده شوند، می‌توانند معجزه کنند. اگر ما امروز فضای انتقال تجربه را فراهم نکنیم و جوانان را در ساختار تشکل‌ها جای ندهیم، فردا دیگر چیزی برای انتقال نخواهیم داشت.

پس بیایید درِ تشکل‌ها را باز کنیم، مسئولیت را تقسیم کنیم و آینده را با هم بسازیم. نه‌فقط برای اینکه جوانان سهمی داشته باشند، بلکه برای اینکه صنعت ما بماند و بدرخشد.