/۲ سال پس از انتخاب رئیسی/ روزهای روشن نفت ایران

بلاتکلیفی میعانات گازی روی آب و ناترازی روزانه ۲۵۰ میلیون مترمکعبی گاز یکی از مهم‌ترین معضلات وزارت نفت در شروع کار بود، اما بازاریابی برای افزایش فروش نفت و میعانات گازی از همان روزهای نخست آغاز به‌کار دولت سیزدهم موجب شد تا فروش افزایش یابد.

اکنون روزانه ۸۰۰ تا ۸۵۴ هزار بشکه میعانات گازی در کشور تولید می‌شود و یک روز وقفه در روند صادرات این نوع نفت خام سبک می‌تواند برای ایران خطرناک و بسیار پرهزینه باشد اما  این گزارش در حالی تهیه شده است که میعانات گازی ذخیره‌شده روی آب جمهوری اسلامی ایران با وجود تحریم‌های غربی، به صفر رسیده است.

پروژه‌های نیمه‌تمام روی ریل افتادند

اجرای پروژه‌های نیمه‌کاره در صنعت نفت نیز از ابتدای آغاز به‌کار دولت، اولویت اصلی بود، تکمیل توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی به‌عنوان آخرین فاز این میدان گازی نزدیک به ۲۰ سال بلاتکلیف مانده و هیچ اقدامی برای اجرای آن نشده بود اما طبق اعلام شرکت‌های ملی نفت ایران و پتروپارس، بخش نخست این طرح زمستان امسال به‌بهره‌برداری می‌رسد که روزانه ۱۴ میلیون مترمکعب گاز تولید می‌کند.

فاز ۱۴ پارس‌جنوبی نیز یکی از مهم‌ترین طرح‌های نیمه‌کاره در صنعت نفت بود، که سال گذشته به بهره‌برداری رسمی رسید؛ فازی که به‌دلیل مسکوت گذاشته شدن دولت‌های پیشین تبدیل به محلی برای تکمیل لوازم و تجهیزات دیگر فازها شده بود. به گفته مدیران این فاز پارس جنوبی، برخی تجهیزات خاص آن چند بار خریداری شده بود این پالایشگاه که سیزدهمین و آخرین پالایشگاه این میدان مشترک گازی به‌شمار می‌آمد، لقب ایرانی‌ترین پالایشگاه پارس‌جنوبی را به خود اختصاص داده است و پس از طرح توسعه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی که در آینده نزدیک تکمیل و گاز برداشتی آن به دیگر پالایشگاه‌های موجود ارسال می‌شود، دیگر پالایشگاهی در پارس‌جنوبی ساخته نخواهد شد.

در حوزه دیپلماسی انرژی نیز اقدامات گسترده‌ای صورت گرفت، نخستین سفرهای وزیر نفت به کشورهای همسایه بازیگر انرژی منطقه از جمله ترکمنستان، روسیه و عمان بیانگر این بود که و وزارت نفت در رویکرد تازه خود در عمل این موضوع را دنبال می‌کند که به‌ویژه در موضوع صادرات نفت نمود آشکاری داشته است.

مرز تعاملات نفتی در دولت سیزدهم با نگاه به کشورهای همسایه افزایشی گسترده یافت و ارتباط با کشورهای آمریکای لاتین، ترکمنستان، چین، روسیه و آذربایجان هم در مسیر تازه‌ای قرار گرفت.

درآمدهای نفتی ایران دو برابر شد

با وجود تحریم‌های بی‌سابقه آمریکا، سال قبل با ثبت بالاترین رکورد صادرات نفت زمان شروع تحریم‌ها تاکنون، درآمدهای نفتی دو برابر شد، سوآپ گاز ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از مسیر ایران افزایش یافت، صادرات گاز افزایش یافت، امنیت انرژی کشور تأمین شد، ایران برای نخستین بار توانست به آرزوی پالایشگاه‌داری فراسرزمینی دست یابد، صادرات خدمات فنی و مهندسی را افزایش دهد و سرانجام اقدام‌های دیگری مانند وصول مطالبات معوق را رقم بزند.

هم‌اکنون ایران ظرفیت تولید نفت حدود ۳ میلیون و ۹۰۰ هزار بشکه در روز دارد، تولید واقعی نفت کشور هم روزانه بیش از ۳ میلیون بشکه اعلام شده است. از سوی دیگر ایران در مجموع ۱۰ پالایشگاه نفت خام و میعانات‌گازی خود ظرفیت پالایش بیش از روزانه ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه تا ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه دارد که از این مقدار حدود ۴۵۰ هزار بشکه مربوط به میعانات گازی و پالایشگاه ستاره‌خلیج‌فارس است. ۹ پالایشگاه دیگر ایران البته خوراک نفت خام دریافت می‌کنند که در صورت کار با ظرفیت کامل، روزانه رقمی حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه تا یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه نفت خام نیاز دارند.

البته پالایشگاه‌های کشور در بازه‌های زمانی مختلف تعمیرات و نگهداری دوره‌ای دارند که همه یا بخشی از دریافت خوراک نفت خام را متوقف می‌کنند و مصرف داخلی نفت خام کشور کاهش می‌یابد. برای نمونه در اردیبهشت‌ماه پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند تعمیرات دوره‌ای داشته که بخشی از خوراک دریافتی آن با کاهش همراه شده است.

بنابراین ایران در حالی که روزانه بیش از ۳ میلیون بشکه نفت خام تولید می‌کند، ظرفیت تولید بیش از ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه نفت خام را نیز دارد که با افزایش مقدار صادرات، این ظرفیت بالقوه به صورت می‌تواند تبدیل به بالفعل شده و با افزایش تولید، نفت بیشتری روانه بازارهای جهانی کند.

افزون بر این، ایران ظرفیت تولید روزانه ۸۰۰ هزار بشکه میعانات گازی نیز دارد، رشد صادرات نفت و میعانات را از صفر شدن ذخایر میعانات گازی روی آب نیز می‌توان فهمید. با وجود ذخیره ۸۷ میلیون بشکه‌ای میعانات در آغاز به‌کار دولت سیزدهم، اکنون با صادرات آن ذخیره میعانات گازی ایران روی آب به صفر رسیده بنابراین صادرات روزانه یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه نفت ایران با توجه به آمار تولید و مصرف پالایشگاه‌های کشور در کنار استفاده از نفت ذخیره‌شده در دولت گذشته، به‌طور کامل امکان‌پذیر است.

موضوع دیگری که البته افزایش تولید و صادرات پایدار نفت ایران را تأیید می‌کند، استناد به گزارش مرکز آمار ایران درباره رشد اقتصادی سال ۱۴۰۱ است، ایران پارسال رشد اقتصادی ۴.۸ درصد با نفت و ۴.۵ درصد بدون احتساب نفت را تجربه کرده است. این اختلاف نشان می‌دهد نفت نقش مهمی در تولید ناخالص داخلی داشته است.

نقش پررنگ نفت در رشد اقتصادی سال گذشته اقتصاد ایران نیز به وضوح افزایش پایدار صادرات نفت و میعانات گازی را تأیید می کند. بخش استخراج نفت و گاز در سال ۱۴۰۱ رشد ۷ درصدی را تجربه کرده است که زمینه را برای افزایش صادرات نفت کشور فراهم می‌کند. نباید از یاد برد که در اواخر سال ۱۴۰۰ با سرمایه‌گذاری شرکت ملی نفت ایران و بازسازی و نوسازی تأسیسات استخراج نفت، ظرفیت تولید نفت ایران به پیش از تحریم‌ها بازگشت و ایران ظرفیت تولید ۳ میلیون و ۸۳۸ هزار بشکه نفت در روز را دارد.

بنابراین هر زمان که نیاز باشد می‌توان تولید واقعی نفت خود را از حدود ۳ میلیون بشکه در روز فعلی تا این مقدار افزایش دهد و افزون بر تأمین نیاز داخلی، تقاضاهای صادراتی را نیز پاسخگو باشد.

در واقع از ابتدای دولت سیزدهم تا امروز، میزان صادرات نفت با وجود تشدید تحریم‌ها و بر خلاف پیش‌بینی‌های گذشته، یک روند افزایشی پایدار را تجربه کرده است که ناشی از شیوه‌های نو بازاریابی و بازارسازی برای نفت و میعانات گازی ایران بوده است.

رکورد صادرات نفت شکسته شد

همزمان با تلاش وزارت نفت و دولت سیزدهم با هدف گسترش دیپلماسی انرژی در دنیا، شاهد افزایش صادرات نفت خام بودیم و منابع داخلی و خارجی هم خبرهای خوش وزیر نفت و مسئولان اقتصادی کشور در این باره را تایید کردند، برای نمونه رویترز پارسال به نقل از بعضی از شرکت‌های بین‌المللی ناظر بر انتقال نفت گزارش داده با وجود تحریم‌های آمریکا صادرات نفت ایران در دو ماه آخر سال گذشته میلادی (۲۰۲۲) افزایش یافته است. بر اساس بعضی تخمین‌ها، از زمان به قدرت رسیدن دولت جدید آمریکا که در مذاکرات احیای برجام شرکت داشت، ایران بیشترین صادرات نفتی را از سال ۲۰۱۹ میلادی داشته است. این در حالی است که مذاکرات احیای برجام متوقف شده و روسیه هم پس از حمله به اوکراین اقدام به فروش نفت با تخفیف کرده است که چالشی برای صادرت نفت ایران محسوب می‌شود.

‌ بولمبرگ هم به‌تازگی در گزارشی با عنوان «ورود بی‌سر و صدای نفت ایران به بازارهای جهانی» از افزایش صادرات نفت ایران خبر داده و اعلام کرده که این رقم در ماه مه امسال به روزانه یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه و بالاترین مقدار در پنج سال اخیر رسیده است. رویترز هم در گزارشی به نقل از مؤسسه‌های مشاوره‌ای، داده‌های حمل‌ونقل و منابع مطلع از این موضوع آورده است که صادرات و تولید نفت خام ایران با وجود تحریم‌های آمریکا به بالاترین سطح در سال ۲۰۲۳ میلادی رسیده است.

اقدامات فراسرزمینی استارت زده شد

اجرای چند طرح جدید پالایشی در صنعت نفت در سال‌های پیش رو در دستور کار قرار گرفته است که در مجموع حدود ۱۶.۵ میلیارد یورو معادل ۱۸ میلیارد دلار به این طرح‌های جدید اختصاص خواهد یافت.

طرح احداث پتروپالایشگاه جدید ۳۰۰ هزار بشکه‌ای شهید قاسم سلیمانی با ۱۱.۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری، طرح احداث پالایشگاه خوزستان با برآورد اولیه ۴.۵ میلیارد دلار و گام دوم طرح توسعه و تثبیت ظرفیت پالایشگاه آبادان با یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون یورو از جمله مهم‌ترین این طرح‌ها است. در تأمین منابع مالی پروژه پالایشگاه شهید سلیمانی از روش‌های مختلفی از جمله فاینانس، منابع بانکی و سرمایه‌های مردمی بهره گرفت خواهد شد.

از سویی وزارت نفت هم‌زمان با افزایش سرمایه‌گذاری و توجه به بحث پالایشگاه‌سازی در داخل ایران نیم‌نگاهی به این بحث در خارج از کشور نیز داشته است، از آنجایی که بیشتر پروژه‌های صنعت نفت در کشورهای آمریکای لاتین از سوی شرکت‌های آمریکایی و اروپایی نیمه‌کاره رها شده است، از این رو موضوع صدور خدمات فنی و مهندسی برای توسعه آنها از ابتدای دولت سیزدهم در دستور کار قرار گرفت.

 در جریان سفر اخیر جواد اوجی، وزیر نفت به سه کشور ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه تفاهم‌نامه‌ها و قراردادهایی با آنها امضا شد که برای توسعه از ظرفیت وزارت نفت ایران و بخشی از ظرفیت بخش خصوصی شامل پیمانکاران و سازندگان توانمند کشور بهره برده خواهد شد.

رؤیای چند ده ساله ایران محقق شد

همچنین رؤیای چند ده ساله ایران در استفاده از ظرفیت پالایشگاه‌های فراسرزمینی در دو سال فعالیت دولت سیزدهم محقق و ایران برای استفاده از ظرفیت خالی پالایشگاه‌های خارج از کشورمان با دیدِ باز و با تکیه بر توان و خدمات فنی و مهندسی وارد میدان شد.

 بخش پالایش ونزوئلا به‌دلیل تحریم‌های وضع‌شده علیه این کشور دچار فرسودگی مزمن است و شرکت‌های داخلی این کشور هم توانایی بالایی برای روزآمد کردن پالایشگاه‌ها نداشتند. در سال ۲۰۲۰ ظرفیت اسمی پالایشی این کشور روزانه یک میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه و تولید پالایشی این کشور ۱۲۳ هزار بشکه بوده است زیرا ونزوئلا همانند ایران درگیر تحریم‌های یکجانبه آمریکا است و همکاری دو کشور و استفاده از تجارب متقابل به کم کردن اثر تحریم کمک خواهد کرد.

نفت ایران می‌تواند در این پالایشگاه‌ها با صادرات نفت خام سنگین که مشتری کمتری دارد، با نفت فوق سنگین آنها ترکیب شود. صادرات فرآورده‌های نفتی، میعانات گازی، محصولات پتروشیمی نیز در همین حین دنبال می‌شود. همچنین با صادرات خدمات فنی و مهندسی پالایشگاه آنها نیز می‌تواند با یک تغییر ساده یا یک تعمیرات اولیه به ظرفیت اسمی بازگردد که برای این کار ما متخصصان و ادوات و تجهیزات مورد نیاز را داریم.

استفاده از ظرفیت خالی پالایشگاه فراسرزمینی اما تنها به این اقدام ختم نمی‌شود. وزارت نفت برای تعمیر پالایشگاه «پاراگوانا»، بزرگ‌ترین پالایشگاه نفتی ونزوئلا با ظرفیت ۹۵۵ هزار بشکه در روز آماده شده است. مجتمع پالایشگاه پاراگوانا مستقر در پونتو فیجو ونزوئلا است که به‌عنوان سومین پالایشگاه جهان شناخته می‌شود. این مجتمع پالایشی، از سه پالایشگاه به نام‌های پالایشگاه اوای، پالایشگاه کادون و پالایشگاه گرانده تشکیل شده است. این پالایشگاه پس از تحریم ونزوئلا و عدم تعمیرات اساسی، فرسوده و از کار افتاده شده است.

برنامه ایران برای تبدبل شدن به قطب گازی منطقه

دولت سیزدهم با افزایش سوآپ و نهایی کردن قرارداد واردات گاز از کشور ترکمنستان به‌نوعی وابستگی متقابل به‌وجود آورد، زیرا هرچقدر حجم واردات گاز از ترکمنستان و صادرات آن بیشتر باشد، درهم‌تنیدگی بین کشورها افزایش و روابط ما با کشورهای منطقه بهبود می‌یابد و نقش بیشتری در تجارت گازی منطقه برعهده می‌گیریم.

واقعیت این است که ما به لحاظ مصرف داخلی گاز وضع نگران‌کننده‌ای داریم، از سوی دیگر منابع گازی ایران در جنوب کشور واقع شده و برای تأمین گاز موردنیاز مناطق شمالی کشور باید هزینه‌های ترانزیت زیادی بپردازیم که با امضای قرارداد سوآپ گاز ترکمنستان به آذربایجان از ایران و نهایی‌شدن قرارداد واردات گاز از ترکمنستان، این نگرانی‌ها در فصل سرد سال تا حد زیادی مرتفع می‌شود.

برنامه ریزی برای تعیین تکلیف گازهای مشعل

موضوع جمع‌آوری گازهای مشعل پالایشگاه‌های گازی نیز همواره از دغدغه‌های دولت‌های مختلف بوده است و وزارت نفت دولت سیزدهم با ایجاد تغییر سیاست‌های کاری در بخش تأمین مالی تصمیم به استفاده هرچه بیشتر از روش‌هایی نو مانند بهره‌مندی از توان هلدینگ‌های صنعتی برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های بالادستی مانند جمع‌آوری و فرآورش گازهای مشعل و گازهای همراه نفت با هدف جلوگیری از خام‌سوزی گرفته؛ تصمیمی که به‌دلیل پایداری در تأمین خوراک، استقبال پتروشیمی‌ها را به همراه داشته است، به‌گونه‌ای که چندی پیش قرارداد ۵۰۰ میلیون دلاری جمع‌آوری گازهای شرق کارون و قرارداد جمع‌آوری گازهای مشعل غرب کارون نیز با شرکت هلدینگ خلیج فارس امضا شد تا شاهد خاموشی تعدادی از مشعل‌ها در گستره چهار استان کشور در آینده نزدیک باشیم. از سویی اعلام شد که در سه ماه پاییز ۱۴۰۱ این شاخص بیش از ۳۰ درصد بهبود یافت و وزارت نفت در جمع‌آوری این گازها تحقق افزایش ۱۹.۵ درصد مقدار جمع‌آوری گازهای مشعل را در کارنامه خود ثبت کرد.

صنعت نفت ایران بر مبنای اسناد جهانی متعهد شده است تا سال ۲۰۳۰ میلادی انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را به‌صورت غیرمشروط چهار درصد و به‌صورت مشروط هشت درصد کاهش دهد. در طول سال‌های گذشته، گام‌هایی برای تعیین‌تکلیف این مقوله برداشته شد که از آن جمله می‌توان به اجرای هم‌زمان ۹ طرح ان‌جی‌ال درمجموع با ظرفیت جمع‌آوری روزانه ۵.۱ میلیارد فوت‌مکعب گازهای همراه مشعل شامل طرح‌های پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج فارس (چهار طرح ان‌جی‌ال)، پالایشگاه گاز یادآوران خلیج فارس (ان‌جی‌ال ۳۲۰۰)، پالایشگاه گاز هنگام (مشعل گازی جزیره قشم)، (دهلران) و ان‌جی‌ال ۳۲۰۰ میدان مارون و ان‌جی‌ال جزیره خارک اشاره کرد.

براساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده تا پایان امسال یا اوایل سال آینده معادل ۸.۲ میلیون مترمکعب گاز به‌صورت روزانه از مشعل‌ها جمع‌آوری و در سال ۱۴۰۲، روزانه ۱۸.۲ میلیون مترمکعب دیگر به این مقدار افزوده می‌شود و برای سال ۱۴۰۳، روزانه ۱۷ میلیون مترمکعب دیگر و در سال ۱۴۰۴ نیز برابر ۷ میلیون مترمکعب در روز از سوختن گازهای مشعل کاسته می‌شود. درواقع انتظار می‌رود تا پایان سال آینده ۵۰ درصد گازهای مشعل جمع‌آوری شود و در پایان افق ۱۴۰۴، باقی‌مانده این گازها جمع‌آوری خواهند شد.

دانش‌بنیان‌ها تحت حمایت صنعت نفت

قدمت بالای صنعت نفت در ایران، تحریم‌های یکجانبه بلندمدت غرب در دوره‌های مختلف و عوامل بسیار دیگر سبب شده که صنعت نفت به‌ شیوه سنتی از سوی شرکت‌های دولتی یا پیمانکاران سنتی پیش برود. این موضوع در جهانِ رو به پیشرفت امروز مطلوب نیست و در عرصه پرمخاطره رقابت جهانی باید در مسیر تحول و دانشی‌شدن پیش رفت.

اگرچه صنعت پرافتخار نفت ایران توانسته با اقتدار از عرصه‌های خطر با اتکا به تجربه و توانمندی متخصصان خود عبور کند، اما با افزایش سن بیشتر چاه‌های کشور از نیمه‌عمر خود، نیاز به فشارافزایی در چاه‌های گازی برای تأمین گاز مورد نیاز کشور، ورود به حوزه راهبردی صادرات گاز در عرصه بازارهای جهانی، نیاز به فناوری‌های نو و استفاده از ظرفیت‌های دانش‌بنیان رفته‌رفته پررنگ‌تر می‌شود، ضمن آنکه با افزایش جمعیت و رشد تصاعدی مصرف انرژی در کشور، توجه ویژه به کاهش شدت مصرف انرژی که اختلاف قابل توجهی با استانداردهای جهانی دارد، ضروری است و همین موضوع اهمیت حضور شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور را برجسته‌تر می‌کند.

بر همین اساس دولت سیزدهم ضمن تداوم روند گذشته برای دانش‌بنیان کردن صنعت نفت، روش‌ها و اقدام‌های تازه‌ای را به‌منظور تقویت این حوزه در پیش گرفت و ابتکار عمل‌های گسترده را برای اجرایی و عملیاتی‌شدن آن ایجاد کرد. با ارتقای سطح همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان فعال و انجمن‌های تخصصی مرتبط با صنعت نفت، تقویت اقتصاد نفت در دولت سیزدهم کلید خورد. به همین منظوری فهرستی بلند از منابع مورد تأیید وزارت نفت شامل بیش از ۱۴۰۰ شرکت سازنده ارزیابی صلاحیت شد و تأمین بخش اعظمی از نیازهای صنعت نفت کشور از سوی سازندگان داخلی مورد تأیید قرار گرفت، سرانجام ۱۳۷ شرکت دانش‌بنیان در این سامانه ثبت شدند.

واقعیت این است که دولت سیزدهم همواره بر تقویت ساخت داخل و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان تأکید داشته است، بخش بزرگی از اقتصاد ایران بر دوش وزارت نفت است و مهم‌ترین زنجیره‌های ارزش را می‌توان در شرکت‌های زیرمجموعه این وزارتخانه یافت، بنابراین اهمیت تولید بار اول اقلام راهبردی و خنثی‌سازی تحریم‌ها در کل زنجیره ارزش این صنعت بسیار مهم است، چندی پیش روح‌الله دهقانی فیروزآبادی، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهوری نیز در این زمینه از وزارت نفت قدردانی کرد که با داشتن بیشترین همکاری به کسب رتبه نخست زنجیره ارزش نفت و گاز و وزارت نفت در دوره سوم اجرای برنامه «تولید بار اول اقلام راهبردی» منتج شد.

تکمیل زنجیره ارزش در پتروشیمی

وزارت نفت از ابتدای آغاز به‌کار خود افزون بر تمرکز بر توسعه و تکمیل زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی، تکمیل طرح‌های نیمه‌کاره این صنعت را در اولویت قرار داد، به‌طوری‌که طرح‌های انیدریدمالئیک شرکت پتروکیمیای ابن‌سینا، پتروشیمی دی آریا پلیمر خمین، پتروشیمی پارس‌گلایکول، مخازن نه‌گانه فاز دوم مخازن سبز پتروشیمی عسلویه، واحد دوم ASU۲ (واحد هوای فشرده) و پست ۴۰۰/۲۳۰ کیلوولت شرکت دماوند انرژی عسلویه،   فاز نخست طرح پالایش گاز هویزه خلیج فارس (کارخانه گاز و گاز مایع ۳۲۰۰)، پیش‌تراکم کارخانه گاز و گاز مایع ۹۰۰، پیش‌تراکم کارخانه گاز و گاز مایع ۱۰۰۰ و چهار طرح پایین‌دستی صنایع پتروشیمی در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی در دو سال فعالیت دولت سیزدهم در صنعت پتروشیمی به بهره‌برداری رسیده‌اند.

همچنین عملیات اجرایی طرح‌های تولید پروپیلن از پروپان (PDH/PP) شرکت پالایش پارسیان سپهر، PDH/PP پتروشیمی پارس، PDH/PP شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس، پتروالفین فن‌آوران، پتروشیمی همت، GTX شرکت پتروشیمی تفتان آریا و PDH/PP پلیمر کنگان در این دولت آغاز شده است.

صنعت پتروشیمی همواره به‌عنوان یکی از ستون‌های اقتصادی کشور نقش‌آفرینی بی‌بدیلی داشته است. این صنعت افزون بر فعال‌سازی صنایع کوچک داخلی با تأمین مواد اولیه مورد نیاز آنها، ارزآوری بسیار مطلوبی برای کشور رقم زده، به‌طوری‌ که با تولید حدود ۷۰ میلیون تن محصول نهایی درآمد ۲۶ میلیارد دلاری را در سال ۱۴۰۱ محقق کرده است؛ حدود ۲۷ میلیون تن از این محصولات به ارزش حدود ۱۶ میلیارد دلار صادر شد که نزدیک به ۱۴ میلیارد دلار آن در سامانه نیما عرضه شد و حدود ۱۲ میلیون تن به ارزش معادل ۱۰ میلیارد دلار در داخل به فروش رفت و به چرخه اقتصادی کشور کمک کرد.

صنعت پتروشیمی در سال ۱۴۰۰ نیز ۱۴.۳ میلیارد دلار فروش صادراتی داشت که ۹۰ درصد آن معادل ۱۲.۷ میلیارد دلار به سامانه نیما عرضه شد و شرکت‌های پتروشیمی موفق به ایفای ۱۵۴ درصد تعهد ارزی سالانه و تأمین حدود ۲۴ درصد نیاز ارزی کشور شدند. درمجموع صنعت پتروشیمی طی سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ بیش از ۳۰ میلیارد دلار ارزآوری برای کشور داشته است.

جواد اوجی، وزیر نفت در همان ماه‌های ابتدای آغاز به‌کار دولت سیزدهم (دی‌ماه سال ۱۴۰۰) در سالروز صنعت پتروشیمی بر بومی‌سازی همه کاتالیست‌های این صنعت تا پایان دولت سیزدهم تأکید کرد، زیرا داخلی‌سازی کاتالیست‌ها از زیرساخت‌های توسعه و خودکفایی در صنعت پتروشیمی است. شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی به این منظور سال ۱۴۰۱ با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان و مراکز علمی داخلی سند بومی‌سازی کاتالیست‌های صنعت پتروشیمی را روزآمد کرد. ۹۹ نوع کاتالیست، جاذب و آغازگر در صنعت پتروشیمی کشور وجود دارد و پژوهشگران صنعت پتروشیمی با همکاری مراکز دانش‌بنیان و پژوهشی تاکنون توانسته‌اند ۸۸ مورد از این کاتالیست‌ها را بومی‌سازی و تولید کنند و با توجه به روزآمد کردن سند کاتالیست کشور، باقی کاتالیست‌ها نیز تا پایان دولت سیزدهم بومی شود.

از سویی به‌دنبال خودکفایی در تولید کاتالیست، با گسترش دیپلماسی انرژی وزارت نفت دولت سیزدهم، کاتالیست‌های ایرانی به کشورهای همسایه و منطقه از جمله روسیه صادر شدند و با موفقیت در حال استفاده در مجتمع‌های پتروشیمی روسیه هستند که این مهم افزون بر ارزآوری برای کشور نشان می‌دهد می‌توان به توانمندی متخصصان ایرانی اعتماد کرد و گام‌های خودکفایی در صنعت پتروشیمی را پیمود.

انتهای پیام